Czy Twój bank myśli o Marsie?
Gdy rozmawiam z ludźmi, którzy na co dzień zajmują się innowacjami w jednej z największych i najbardziej tradycyjnych instytucji – banku – spodziewam się rozmowy o optymalizacji procesów, nowych aplikacjach i bezpieczeństwie. Tymczasem w pewnym momencie Jacek Stryczyński zapytał: „Jak będzie wyglądała bankowość na Marsie?”. Byłem pod ogromnym wrażeniem. To pytanie, z pozoru czyste science fiction, idealnie oddaje ducha mojej rozmowy z Jackiem oraz Jakubem Kaszubą z Biura Innowacji PKO Banku Polskiego. To nie była rozmowa o bankowości, jaką znamy. To była opowieść o budowaniu statków, które mają wypłynąć na nieznane wody.
Metaverse, czyli jak nie zgubić się w szumie
Pamiętamy niedawny szczyt popularności hasła „Metaverse”. Dla wielu z nas pozostało ono synonimem wirtualnych spotkań w niezbyt imponującej grafice. Zaskoczyło mnie, jak pragmatycznie i analitycznie podeszli do tego moi goście. Dla nich Metaverse to nie tylko VR, ale całościowe podejście do technologii – od rozszerzonej rzeczywistości (AR), przez 5G, aż po sztuczną inteligencję.
Najciekawszy okazał się jednak realny, działający przykład. Zamiast mówić o wirtualnych oddziałach dla klientów, Jakub opowiedział o czymś, co ma namacalną wartość już dziś: o szkoleniach i onboardingu pracowników. Wyobraźmy sobie nowego doradcę, który w bezpiecznym, wirtualnym środowisku uczy się obsługi klienta. Ale to nie wszystko. Jego rozmówcą nie jest zaprogramowany bot o sztywnych scenariuszach. To generatywna AI, która dynamicznie wciela się w różne role.
„Może być spersonalizowany jako klient albo jako emeryt… mama wychowująca dziecko. Określony typ klienta pozwala dostosować i uczyć obsługi bardzo różnych typów klientów, bo każdy ma pewną specyfikę.” – Jacek Stryczyński
To jest właśnie ten moment, w którym technologia przestaje być ciekawostką, a staje się potężnym narzędziem.
Innowatorzy, Duplikatorzy i Regulatorzy
Rozmowa naturalnie zeszła na temat globalnego wyścigu technologicznego. Zgodziliśmy się, że Polska, z sukcesami takimi jak BLIK, jest w awangardzie nowoczesnych płatności. Jednocześnie twarde dane pokazują, że jako kraj jesteśmy w ogonie Unii Europejskiej, jeśli chodzi o wykorzystanie AI w biznesie.
Zaciekawiła mnie teza przytoczona przez Jacka, pochodząca od szefa IBM na Europę:
„US innovates, China duplicates and EU regulates.”
Czy Europa, w tym Polska, w obawie przed ryzykiem i w pogoni za idealnymi regulacjami, nie przesypia właśnie rewolucji? Z jednej strony bezpieczeństwo w bankowości to fundament. Z drugiej, jak słusznie zauważyli moi goście, innowacje zawsze wyprzedzają regulacje. Znalezienie złotego środka w tym dylemacie to być może największe wyzwanie dla europejskich liderów technologii.
Po co nam polska AI?
W kontekście globalnej dominacji amerykańskich i chińskich modeli AI, poruszyliśmy niezwykle ważny wątek suwerenności technologicznej (Sovereign AI). Byłem pod wrażeniem, z jak dużym uznaniem moi rozmówcy mówili o lokalnych projektach, takich jak model językowy Bielik.
To nie jest tylko kwestia dumy narodowej. Chodzi o to, by technologia, która kształtuje naszą rzeczywistość, rozumiała nasz kontekst kulturowy, językowy i społeczny. To także kwestia bezpieczeństwa i uniknięcia monopolu, który – jak stwierdził Jakub – „jest zły dla świata”. Inwestycja w takie projekty to nie koszt, to fundament naszej cyfrowej niezależności.
Dlaczego warto wysłuchać tego odcinka?
- Konkret, nie teoria: Dowiesz się, jak realnie i z sukcesem wykorzystuje się Metaverse w dużej korporacji do celów, o których prawdopodobnie nie myślałeś.
- Szersza perspektywa: Spojrzysz na wyścig technologiczny AI z perspektywy Europy i zrozumiesz, dlaczego pomimo świetnych narzędzi, jako kontynent możemy zostać w tyle.
- Inspiracja do myślenia: Ta rozmowa to nie gotowe odpowiedzi, ale zaproszenie do zastanowienia się, jak zmienia się świat i jaką rolę w tych zmianach chcemy odegrać – jako pracownicy, liderzy i obywatele.
Na koniec Jakub i Jacek zostawili nas z niezwykle trafną metaforą:
„Budujmy mocne statki i wyruszajmy na szerokie wody. I niech AI będzie z nami wszystkimi.”
Zapraszam do wysłuchania całej rozmowy.
Pytania do dyskusji:
- Wirtualne szkolenia z awatarem AI jako klientem – czy to przyszłość każdego onboardingu, czy dehumanizacja procesu nauki?XX
- Czy zgadzasz się z tezą „US innovates, China duplicates and EU regulates”? Czy europejskie regulacje to kula u nogi, czy jednak niezbędna ochrona?
- Czy idea „Sovereign AI” (suwerennej AI) ma sens w globalnym świecie, czy to tylko próba dogonienia liderów, skazana na porażkę?
—
Masz chwilę? Jeśli podoba Ci się 99 Twarzy AI, zostaw ocenę i recenzję – dzięki temu możemy docierać do jeszcze większej liczby słuchaczy!
Dobrego dnia i niech #AI będzie z Wami wszystkimi!
Transkrypcja rozmowy
Disclaimer. Droga Czytelniczko, Drogi Czytelniku – mała uwaga dotycząca transkrypcji rozmowy. Jak się pewnie domyślasz – transkrypcja została przygotowana z wykorzystaniem magii LLM. Proszę o wyrozumiałość, gdyby pojawiły się w niej niewielkie błędy, literówki, etc. Żeby mieć pewność co do wszystkich wypowiedzi – polecam posłuchać, zamiast czytać. Ukłony.
Karol
Witam was serdecznie w kolejnym odcinku 99 twarzy AI, w którym poznajemy kolejną odsłonę sztucznej inteligencji. Są ze mną Jacek Stryczyński i Jakub Kaszuba z PKO Banku Polskiego. Witam panowie.
Jacek
Witamy serdecznie. Cześć.
Karol
O czym dzisiaj porozmawiamy, panowie? Co jest waszą osią działań i waszą domeną, jeżeli chodzi o bankowość?
Jacek
Jeśli chodzi o bankowość, to naszą domeną są innowacje. Bardzo szeroko rozumiane, ale w dużej mierze oparte o technologię. Oczywiście obecnie innowacja to przede wszystkim AI. Odmieniane przez wszystkie przypadki. Sądzę, że te 99 twarzy to i tak jest za mało, żeby dobrze opisać całe AI.
Karol
Polecam przyjrzeć się logotypowi z bliska. Jest tam symbol nieskończoności.
Jacek
Ja to widzę i sądzę, że to jest bardzo dobre podejście, ale AI to nie wszystko.
Jakub
Tak, ze swojej perspektywy mogę powiedzieć, że innowacje to metaverse i AI, ale też ludzie, bo musimy wspólnie wypracowywać wizje i pomysły na to, jak to wszystko wdrożyć i co ma sens.
Karol
W sumie technologia, bez względu na to, czy to będzie metaverse, czy sztuczna inteligencja, sama dla siebie chyba nie będzie miała większego sensu.
Jakub
Dokładnie. Wszystko jest dla nas.
Jacek
Dla ludzi. Jakkolwiek różne są teraz przewidywania, jak owładnie nami świat agentów. Co prawda ja nie lubię tego sformułowania „agenci”, szczególnie w języku polskim.
Karol
Dlatego ja mówię agenty.
Jacek
Agenty. Właśnie tak usłyszałem w jednym z twoich podcastów, że mówisz „agenty”. Może to jest jakieś rozwiązanie. I teraz pytanie, czy być może w przyszłości będziemy sobie gdzieś siedzieć i leżeć na plaży, a wszystko za nas będą robić te agenty?
Karol
Z dochodem podstawowym, tak?
Jacek
Słucham? Z dochodem podstawowym. Nie wiem, mam nadzieję, że wymyślimy coś, żebyśmy mieli więcej niż podstawowy.
Karol
Słuchajcie, ale wracając do tematu. Zajmujecie się innowacjami i sztuczną inteligencją. Opowiedzcie proszę, czym zajmujecie się u was w biurze?
Jakub
Ze swojej perspektywy może całej historii nie będę opowiadał, bo to by potrwało. Na obecną chwilę zajmuję się obszarem Metaverse i jego rozwojem w banku. Co ciekawe, Metaverse miał też swoją chwilę, swój szczyt popularności, natomiast wiedzieliśmy już wtedy, że ma to sens. Że Metaverse to jest takie holistyczne podejście do różnych technologii, że możemy wykorzystywać różne moduły, które już istnieją.
Uwzględniliśmy tam wiele różnych modułów, tworząc pewną abstrakcję tego, co znaczy to holistyczne podejście. Uwzględniliśmy różne technologie, między innymi technologię VR, technologię AR, czyli rozszerzoną rzeczywistość. Mowa jest również o XR, czyli Extended Reality. To jest połączenie pomieszanej rzeczywistości z innymi technologiami jak 5G, IoT i właśnie AI, i włożenie tego wszystkiego do różnych aplikacji, które mają konkretne zastosowania.
Więc dla nas Metaverse to nie tylko VR, ale też na przykład platformy, które upodabniają się lub dążą do tej wizji Metaverse. My je nazywamy platformami klasy Metaverse. Trochę uniwersyteckie podejście, ale to nam bardzo ułatwia zrozumienie, co konkretne aplikacje i platformy mogą robić. Ostatni aspekt to gaming, czyli coś, co w branży gamingowej coraz częściej się pojawia. Platformy gamingowe dążą w stronę wizji metaverse i to też uwzględniamy.
Karol
No dobrze, słyszę hasła, ale przełóżmy to na realne przykłady, tak żeby naszym słuchaczom wytłumaczyć, na czym mogłoby polegać wykorzystanie metaverse w dziedzinie bankowości, bo przyznam, z mojej perspektywy, jak usłyszałem bankowość i metaverse… dla mnie to było science fiction. Myślałem sobie: ale jak? Będziemy korzystać z wirtualnych oddziałów? Wystarczy mi bankowość elektroniczna. Wytłumaczcie proszę te przykłady, o których ty, Jakubie, zacząłeś mówić i spróbujmy je zilustrować.
Jacek
Ja tylko powiem, że może to wygląda jak science fiction, ale to jest trochę nasze zadanie, żeby patrzeć w przyszłość, rozpoznawać i eksplorować nowe obszary. Oczywiście takich obszarów jest sporo, ale ten przykład Metaverse’u trochę ilustruje, jak działamy w Biurze Innowacji.
Jakub
Pół żartem, pół serio, oglądam dużo filmów Nolana i może to też sprawia, że ta kreatywność gdzieś pojawia się w różnych aspektach naszej codzienności. Ale jeżeli chodzi o Metaverse i jego zastosowanie, tak jak powiedziałem, mamy tam kilka różnych technologii. Gdybyśmy otworzyli parasol pod nazwą Metaverse i zobaczyli, co się pod spodem kryje, to szukamy sposobu na użycie tych technologii i połączenie ich z wirtualną rzeczywistością, z immersyjnymi technologiami, które sprawiają, że mamy inny poziom doświadczeń. Tak jak w przypadku VR-u, gdzie zakładamy gogle na głowę i widzimy inny świat, albo mamy połączenie świata rzeczywistego z tym wirtualnym.
Metaverse to nie tylko obszar i zbiór technologii, ale też budowanie koncepcji biznesowych. Patrzyliśmy na to z perspektywy, jaką wartość bank może mieć z tego obszaru. Początkowo to było bardzo trudne, wbrew pozorom, bo na samym początku skupialiśmy się na budowaniu wiedzy w organizacji na temat metaverse.
Karol
Od świadomości wszystko się zaczyna.
Jakub
Dokładnie. Czyli świadomość technologii.
Karol
Szans, zagrożeń, możliwości.
Jakub
Zgadza się. W dużym uproszczeniu moglibyśmy powiedzieć, że przeprowadziliśmy SWOT różnych technologii, które ukryły się pod słowem Metaverse, dla naszej organizacji. Z perspektywy praktycznej promowaliśmy tę technologię w całej Polsce, chociażby pokazując, co można osiągnąć za pomocą technologii VR, co robimy za pomocą innych platform, między innymi Decentralandu, z którego skorzystaliśmy i stworzyliśmy tam cyfrowego bliźniaka naszej warszawskiej ikony, PKO Rotundy.
Pierwszym krokiem było właśnie budowanie świadomości, tak jak powiedziałeś. I to było bardzo trudne. To był proces czasochłonny i nadal jest, bo w innowacjach nie zatrzymujemy się w jednym miejscu. Natomiast widzieliśmy potencjał długoterminowy i to jest z naszej perspektywy najważniejsze. Mógłbym tutaj nawiązywać do Mety albo do innych firm, które w metaverse bardzo mocno promowały swoją obecność, tworzyły i sprzedawały technologie, wychodząc z propozycjami do biznesu. My jednak widzieliśmy, że to jest nadal sprzedaż produktu, ale jaka jest za tym prawdziwa wartość?
Więc budując Metaverse, stworzyliśmy różne strumienie projektowe, dotyczące różnych aplikacji: czy to VR, czy platformy klasy Metaverse, czy gaming. Wszystkie te rzeczy rozwijaliśmy, budowaliśmy wiedzę i pozyskiwaliśmy na bieżąco feedback z organizacji na temat tego, gdzie te technologie mogą pomóc.
Karol
Będę drążyć. Spróbujmy powiedzieć o realnych use case’ach.
Jakub
Właśnie, przechodząc do sedna. Realny use case, który jest numerem jeden, to są szkolenia. Szkolenia, które są efektywne dla odbiorcy, dla pracownika, nawet w momencie, kiedy chcemy onboardować nowego pracownika do banku. Cały proces onboardingowy.
Karol
Żebym dobrze zrozumiał, chodzi o szkolenia, które dzięki goglom VR jesteśmy w stanie przeprowadzić, kiedy pracownik jest w dowolnym miejscu w Polsce i nie musi przyjeżdżać do Warszawy, żeby spotkać się z innymi uczestnikami?
Jakub
Zgadza się. To jest sytuacja, w której my, zapewniając dostęp do technologii, możemy sprawić, że efektywność, którą widzimy w obszarze metaverse, może zostać faktycznie użyta w konkretnych miejscach w Polsce. Trochę na podobieństwo dostępu do dowolnego urządzenia, z którego pracownik korzysta, czy to laptopa, czy smartfona. Tam też znajdują się aplikacje służące między innymi do wsparcia w obsłudze klienta w sprzedaży detalicznej. Te aspekty związane ze szkoleniami skupiają się przede wszystkim na tym, żeby dostarczyć wartość szybko i efektywnie nauczyć wiedzy pracowników, którzy dopiero będą obsługiwać klienta.
Karol
I to jest sala szkoleniowa czy wirtualna placówka, w której możemy zasymulować różnego rodzaju sytuacje, które mogą się w tej placówce wydarzyć?
Jakub
Można tak naprawdę zaprojektować w tej przestrzeni dowolny use case. W przypadku tego, co posiadamy obecnie, to m.in. szkolenia związane z obsługą potencjalnego klienta, czyli klient przychodzi do wirtualnego oddziału i rozmawiamy z nim jako doradca.
Karol
I…
Jakub
…tutaj już wchodzi ten aspekt Gen…
Karol
AI.
Jakub
…gdzie w aplikacji VR-owej, która służy do nauki rozmowy z tym klientem o jego potrzebach.
Karol
Drodzy słuchacze, żałuję, że nie widzicie teraz błysku w oczach moich rozmówców, kiedy usłyszeli o Gen AI.
Jakub
Chyba zawsze. W przypadku Gen AI dowolne rozwiązania, które pojawiają się na rynku, dają nam ten błysk w oczach. Użycie sztucznej inteligencji w tym przypadku ma olbrzymi sens, bo nie musimy wybierać z menu jakiegoś scenariusza, który jest z góry zaprogramowany, tylko mówimy w trybie rzeczywistym, dynamicznie rozmawiając z asystentem. Ma on za zadanie wcielić się w daną postać, czyli na przykład może być spersonalizowany jako klient albo jako emeryt…
Jacek
…mama wychowująca dziecko. Określony typ klienta pozwala dostosować i uczyć obsługi bardzo różnych typów klientów, bo każdy ma pewną specyfikę.
Jakub
Z perspektywy różnych branż, najłatwiej jest zastosować rozszerzoną i wirtualną rzeczywistość w przemyśle, tworząc cyfrowe bliźniaki maszyn przemysłowych albo procesów. W przypadku bankowości taką pierwszą rzucającą się w oczy kategorią są…
Karol
…wewnętrzne szkolenia.
Jakub
…dotyczące znajomości i testowania wiedzy o danych produktach. Między innymi Zespół Rozwoju i Szkoleń zastosował aplikację, która służy do uczenia się i poznawania dokładniej produktów ubezpieczeniowych. Tam też jest zastosowana konwersacyjna sztuczna inteligencja. Odbiór jest bardzo dobry, natomiast istnieją jeszcze pewne aspekty technologiczne, które stanowią wyzwania, czyli na przykład szybkość przetwarzania informacji. Ten LLM musiał zostać douczony wiedzą organizacji, która wewnętrznie jest wykorzystywana do szkoleń i onboardingu, a następnie zastosowany w postaci asystenta konwersacyjnego. Rozmawiając podczas takiego wirtualnego spotkania, musimy chwilkę poczekać na odpowiedź, bo musi zostać ona przetworzona i wysłana do chmury.
Karol
Ale patrząc na obecnie funkcjonujące modele, na to, w jaki sposób działają modele multimodalne, ten czas reakcji się coraz bardziej skraca.
Jacek
Tak, ale to nawet nie chodzi o to, jak szybko sam model przetwarza, ale o wyzwania, które bank ma z punktu widzenia bezpieczeństwa. Jeżeli mówimy o wykorzystaniu danych organizacji, nawet tak podstawowych jak opisy produktów, to wymaga to odpowiednich zabezpieczeń. Te zabezpieczenia wydłużają ten czas. Usprawnienie tego, jak to działa, może rozwiązać problem, ale jest to wyzwanie. Pamiętajmy, że jeśli mówimy o generatywnej sztucznej inteligencji, bank korzysta z AI czy z uczenia maszynowego – zależy, jak to nazwiemy. Marketingowo pewnie używa się AI, bardziej naukowo można powiedzieć, że to uczenie maszynowe.
Karol
Umówmy się, sektor bankowy robił to najwcześniej.
Jacek
Tak, właśnie dlatego korzystamy z tego od wielu lat w różnych obszarach.
Jakub
W szczególności na samym początku systemy machine learningowe w połączeniu z aspektami sztucznej inteligencji. Tutaj pewnie, jak posłuchają nas deweloperzy, to by nas rozjechali w komentarzach, bo biznesowo próbujemy to poukładać. Sztuczna inteligencja może, ale nie musi wykorzystywać machine learningu. Natomiast chyba pierwszą kategorią, czy też miejscem, w którym sztuczna inteligencja miała zastosowanie, to jest AML i systemy antyfraudowe.
Jacek
Tak, no i zarządzanie ryzykiem. To są takie trochę bardziej ukryte obszary, nie są na froncie. Natomiast my jako bank musimy przestrzegać regulacji. Teraz mamy też regulacje europejskie, które wchodzą szczególnie w obszarze AI. Jest to na pewno wyzwanie z punktu widzenia szybkości wdrażania tych rozwiązań, w sensie ich przygotowania do tego, żeby w sposób bezpieczny móc je zastosować. To też się na przykład przekłada na aspekt, o którym Kuba mówił, że to zastosowanie wydłuża czas. Zawsze można powiedzieć, że wtedy ten model trochę myśli. Teraz są też nowe modele, które nie odpowiadają od razu, tylko się „zastanawiają”. Możemy tak powiedzieć.
Jakub
Nawet DeepSeek chyba ostatnio po słynnej premierze – to już jest temat przewodni – dodał taką opcję, żeby kontekst prompta, który tam wrzucamy, został najpierw rozbudowany przez model, a dopiero potem generował on konkretną odpowiedź.
Karol
Słuchajcie, to się bierze też stąd, że średniej długości prompt to jedynie dziewięć słów.
Jakub
To też o czymś świadczy.
Jacek
Jakie piszecie długie prompty? Ja bardzo długie. Staram się pisać długie, ale najczęściej faktycznie to jest kilka, kilkanaście słów.
Karol
Ale wiesz Jacku, wydaje mi się, że to jest nasza pozostałość po korzystaniu z przeglądarek i wyszukiwarek internetowych, gdzie nauczyliśmy się wyszukiwać informacje, formułując nasze oczekiwania równoważnikami zdań albo kilkoma słowami.
Jakub
Sądzę, że to, o czym mówisz… Strzelam i zakładam, że przeszedłeś szkolenia z tworzenia promptów. Natomiast takie umiejętności tworzenia skomplikowanych promptów mają największy sens w tworzeniu systemów agentowych. Jeżeli chcemy stworzyć pewne narzędzie, które będzie dla nas przydatne w codzienności. Najprostszym przykładem, który często widziałem na LinkedInie, jest tworzenie systemów agentowych dla spersonalizowanego newslettera z newsami, które mogą nas potencjalnie zainteresować, a nie mamy czasu, żeby ich szukać w Google.
Karol
Słuchajcie, dokładnie tym się zajmujemy. Wspólnie z Marcinem Sawickim prowadzimy taki projekt, który nazywa się szkolapromptowania.com. Odrobina autopromocji, ale dokładnie tym się zajmujemy. Tłumaczymy, tworzymy systemy agentowe do generowania treści i staramy się edukować rynek. Bo wiedza, jeżeli chodzi o promptowanie, jest zaskakująco znikoma. Nawet tam, gdzie wydawałoby się, że ludzie powinni z tych narzędzi korzystać płynnie, świadomie i w sposób zaawansowany.
Jakub
Masz takie statystyki?
Karol
Wiesz, statystyki mogę ci podesłać potem, ale czytałem opracowanie Google’a, które stwierdziło, że średniej długości prompt to jest 9 słów.
Jacek
To jest chyba też kwestia presji czasu, przyzwyczajenia nie tylko do wyszukiwarek, ale też do social mediów, że po prostu nie mamy czasu, szybko chcemy się czegoś dowiedzieć i tyle, prawda?
Karol
Dlatego bardzo wierzę tutaj w wykorzystanie modułu głosowego. Nie będziemy wpisywać, tylko będziemy z modelami językowymi rozmawiać. Sam jestem ogromnym fanem Conversational AI. Swój pierwszy smart speaker miałem w roku 2018 albo 2019. A potem na bazie tego opublikowaliśmy książkę razem z wydawnictwem Helion o projektowaniu interfejsów głosowych.
Jacek
Głos jest ważny również w bankowości.
Karol
Infolinia, kontakt z klientem i tak dalej.
Jacek
Mamy wiele botów na naszej infolinii. To na pewno jest ważne z punktu widzenia obsługi klienta, żeby kontakt był jak najbardziej przyjazny. Zastosowanie generatywnej sztucznej inteligencji, oczywiście z zastrzeżeniem, że w sposób bezpieczny, pozwala uprzyjaźnić tę konwersację z botem i wtedy klienci chętniej z tego korzystają, nie są wyprowadzani z równowagi. Każdy z nas miał niezbyt przyjemne doświadczenia z różnymi botami dzwoniącymi, proponującymi różne produkty. Ale też, jak chcemy coś załatwić, to ta podróż klienta, ten interfejs głosowy, jest najprostszy. To też, zwróćmy uwagę, może mieć znaczenie dla klientów starszych.
Karol
Oczywiście, dlatego mam znajomych, którzy zajmują się badaniami dotyczącymi tego, w jaki sposób funkcjonowanie smartspeakera w domu wpływa na komfort życia osoby starszej, czasami żyjącej samotnie. I okazuje się, że smart speaker potrafi niesamowicie zwiększyć jakość tego życia i samopoczucie.
Jakub
A z drugiej strony? Technologia tego typu, która zostanie wykorzystana do na przykład cold callingu, żeby zadzwonić do takiej starszej osoby – czy ona rozpozna, czy to jest asystent AI, czy rzeczywista osoba po drugiej stronie? Myślę, że najbardziej sensownym rozwiązaniem, żeby zapewnić takie bezpieczeństwo, będzie po prostu oznaczanie, że dane rozwiązanie wykorzystuje generatywną sztuczną inteligencję. Że to nie jest rzeczywista osoba. To jest bardzo ważne w kontekście różnych produktów istniejących na rynku. Jednym z takich najbardziej znamienitych przykładów są SMS-y z różnymi linkami i późniejsza standaryzacja, że jednak tych linków w SMS-ach nie powinno być, żeby zapewnić bezpieczeństwo konsumentom.
Jacek
Oczywiście firmy stosują to oznaczenie. Jak dzwoni bot z firmy telekomunikacyjnej, to mówi: „jestem wirtualnym asystentem”. Problem raczej polega na tych aktorach, którzy nie są przyjaźni, czy mają złe zamiary, i oni mogą te narzędzia wykorzystywać w sposób ukryty, a osoba po drugiej stronie może mieć problem z wykryciem tego.
Jakub
Wbrew pozorom ja się złapałem na taki telefon. Związany z takim automatycznym konsultantem. Początkowo myślałem, że rozmawiam z rzeczywistą osobą. Wejście do konwersacji było natychmiastowe. Nie było próby określenia, że rozmawiam z wirtualnym konsultantem, tylko od razu przedstawienie się z imienia i wejście w monolog ze strony tego konsultanta: po co dzwoni, co przedstawia i dlaczego chce mi to sprzedać.
Karol
Panowie, a patrząc na rynki światowe, na rozwiązania, które są obecnie dostępne… Moje wrażenie po wizycie w Stanach Zjednoczonych jakiś czas temu jest takie, że Polska i Europa jesteśmy bardzo mocno zaawansowani, jeżeli chodzi o płatności zbliżeniowe, o formy bezgotówkowe i świadomość pieniądza elektronicznego. Ale czy nie jest teraz tak, że prześpimy jakąś kolejną rewolucję albo kolejny krok, który dzieje się teraz na innym rynku na świecie, jeżeli chodzi o bankowość i formę komunikacji z bankiem?
Jacek
Zgadzam się, że Europa, a powiedziałbym nawet Polska na tle innych, nawet uważanych za bardziej rozwinięte kraje, jest bardzo zaawansowana, jeśli chodzi o nowoczesną bankowość.
Karol
Przykład. Kupowałem jakiś czas temu kwiaty na placu Narutowicza od, powiedzmy sobie szczerze, starszej pani. Mówię: „Pani co, przepraszam najmocniej, muszę zrezygnować z zakupu, nie mam przy sobie gotówki”. A ona na to: „No ale przecież może mi pan Blikiem zapłacić”.
Jacek
No właśnie, tak. To jest niewątpliwie wielki sukces i bardzo dobry przykład nowoczesności w bankowości. To się coraz bardziej rozszerza i sam wielokrotnie miałem takie sytuacje, że nagle gdzieś coś trzeba zapłacić i okazuje się, że można Blikiem, przelewem na telefon, i to działa. Natomiast, czy my coś prześpimy? Nie sądzę, jesteśmy gotowi. Oczywiście to trwa. Jest jednak kwestia, że Europa, i tu nie chodzi tylko o Polskę, nie jest w czołówce rozwoju samego AI. Ta ostatnia dyskusja, kwestie chipów, kwestia modelu DeepSeek, to tak naprawdę współzawodnictwo Stanów Zjednoczonych i Chin. I właściwie nikt więcej się nie liczy. Nie widać, żeby Europa… Trochę przesypia albo z wielką obawą podchodzi do tematu.
Karol
Rozmawiałem jakiś czas temu z szefem IBM na region europejski, Stefano Rabattonim, który stwierdził jedno: US innovates, China duplicates and EU regulates.
Jacek
No tak, to…
Jakub
Trochę jak z tym memem z zakrętką w Europie. Ale tak, to są główne różnice w podejściu do wdrażania czegoś nowego. Jest taka reguła, że innowacje wyprzedzają regulacje, natomiast z perspektywy faktycznego wdrożenia jest na odwrót, przynajmniej w Europie. Nadal te innowacje będą powstawać, ale w określonych ramach, czyli korzystając z zabezpieczonych, zamkniętych systemów, zgodnych z przepisami, regulacjami i procesami wewnętrznymi danej organizacji. Oczywiście w kontekście stałego monitorowania przepisów.
Natomiast, gdybym miał subiektywnie na to spojrzeć, to Chiny na pewno totalnie wyłączają ten aspekt regulacji. Z tego, co czytałem i szukałem informacji, to DeepSeek jest po prostu „skrapem” LLM-a, który zeskrapował inne modele AI, a z tego co usłyszałem, to głównie OpenAI.
Jacek
Tak, teraz OpenAI chce pozwać DeepSeek. Z kolei inni, że tak powiem, odwdzięczyli się w kierunku OpenAI, no bo OpenAI jest oskarżany o to, że zeskrapował dane bez zgody i z naruszeniem praw autorskich, i wykorzystał je do wytrenowania modelu. W związku z tym niektórzy mówią: „taki trafił na swego”. Ale rzeczywiście to jest problem. Jeśli chodzi o regulacje w Chinach, to ja nie wiem, czy oni nie regulują. Wydaje mi się, że bardzo regulują i bardzo kontrolują. Wystarczy zadać pewne niewygodne pytania, chociażby historyczne, i zobaczyć, jak ten model odpowiada.
Karol
Dlatego Jacku właśnie zawsze podkreślam, jak ważne są lokalne modele językowe, które są tworzone chociażby przez takie grupy jak SpeakLeash i nasz polski model Bielik. Jak ważną rolę pełnią w całym ekosystemie.
Jacek
Tu się pojawia bardzo ważny aspekt, pojęcie sovereign AI, czyli suwerenność w dziedzinie AI. Wydaje mi się, że jeszcze ciągle za mało o tym mówimy. Nawet ostatnio, jak mówimy o twórcach modelu SpeakLeash, że zbierają fundusze na niego na Patronite, a wydaje mi się, że w tego typu projekty powinny iść bardzo duże inwestycje ze strony państwa i firm.
Karol
Teoretycznie państwo inwestuje w drugi model językowy, w PLLuM, który ma być adresowany do administracji publicznej. Model Bielik to jest projekt całkowicie community driven, oczywiście przy wsparciu zewnętrznego finansowania i udostępniania mocy obliczeniowej dzięki AGH. Ale cała reszta, te setki czy tysiące osób, działa całkowicie pro publico bono.
Jakub
Z perspektywy różnych modeli, które powstają jak grzyby po deszczu, tutaj głównie chodzi o to, by ta nowa technologia, która pędzi, została zdemokratyzowana. Im bardziej wchodzimy w monopol związany z dostępem do danej, bardzo rozwiniętej technologii, tym gorzej dla świata. To jest taka generalna perspektywa. Są różne uwarunkowania, różne podejścia do innowacji, różne sposoby na konkurowanie na rynku. W przypadku Chin i DeepSeek, można przytoczyć taką metaforę: jest książka „Sztuka wojny” Sun Tzu. Jestem ciekaw, kto będzie autorem „Sztuki wojny technologicznej”, która wprost pokazuje podejście Chin. Stany coś robią, wykonują pewien krok. Odpowiedzią Chin jest bardzo delikatna, ale znacząca dla całego rynku reakcja. Sama przez się mówi reakcja akcji na giełdzie amerykańskiej.
Karol
Polecam też w twojej lekturze książkę „Sztuczna inteligencja. Rewolucja prawdziwa”.
Jacek
Myślę, że reakcja rynku jest emocjonalna, bo rynek reaguje na nie do końca sprawdzoną informację, że kosztowało to tylko 6 milionów dolarów. Prawdopodobnie na zapleczu działo się coś, co nie jest uwzględnione w tych sześciu milionach. W związku z tym to podlega teraz weryfikacji. A wiadomo, że jeśli chodzi o przejrzystość chińskich rozwiązań, jest problem, żeby ją dobrze odkryć.
Ale zwrócę uwagę, że zahaczyliśmy o temat, jak ważne są dane. Dostęp do danych, odpowiednie przygotowanie… Zastanawialiście się, dlaczego mamy wielkie modele językowe, a nie jakieś inne? Jednym z podstawowych problemów, które stworzyły podwaliny pod rozwój AI, jaki dziś stosujemy, był rozwój systemów do tłumaczenia maszynowego. Do pewnego stopnia się tym zajmowałem, nie tworzeniem, ale praktycznym zastosowaniem. To się nazywało machine translation, ale właściwie można powiedzieć, że to była sztuczna inteligencja.
Karol
Google Translate, jak ujrzał światło dzienne.
Jacek
No tak, na początku słabo działało, ale to też były różne fazy rozwoju. Najpierw było algorytmiczne opisanie języka, a dopiero potem weszło uczenie maszynowe, czyli rozwiązania neuronowe. Przygotowanie tych danych… Tutaj bardzo dużą rolę odgrywały firmy tłumaczeniowe, zajmujące się profesjonalnie tłumaczeniem i lokalizacją. Tworzyły te rozwiązania, ale w pewnym sensie doprowadziło to do kanibalizacji tego rynku. To ciekawa rzecz. Ktoś musiał pisać ten elementarz dla sztucznej inteligencji i w dużej mierze te firmy go pisały. Ale to „dziecko” wpłynęło na to, że muszą one teraz mocno przestawiać swój model biznesowy. To też nauka dla nas, dla firm, dla rynku, żeby zastanawiać się, jak włączając AI do naszych modeli biznesowych, zrobić to skutecznie i te modele dostosować.
Jeśli chodzi o bankowość, to sądzę, że będziemy teraz poszukiwać, bo model biznesowy bankowości jest tradycyjny i mimo postępu technologii niewiele się zmienił od setek lat.
Karol
Koszt, podaż, popyt, pieniądze.
Jacek
No właśnie. Ale wydaje mi się, że to jest zadanie na przyszłość, żeby zastanawiać się, jak ten model biznesowy bankowości w świecie sztucznej inteligencji i w metaversie będzie się zmieniał. A o multiświecie mówię, bo niedawno byłem na spotkaniu, w którym gościliśmy firmy z sektora kosmicznego w PKO Rotundzie. I też sobie postawiłem pytanie: jak będzie wyglądała bankowość na Marsie? Czy w ogóle, jak będziemy kolonizować inne planety, bankowość będzie potrzebna, a jeżeli tak, to jak będzie wyglądała?
Jakub
Może w Metaverse będziemy kupować działki na Marsie.
Karol
Widzę, panowie, że to tematy na inną serię albo inny podcast. Na koniec pytanie: kogo śledzić, kogo czytać, kogo obserwować? Czy macie jakieś podpowiedzi dla naszych słuchaczy?
Jakub
Ze swojej perspektywy mam dużo osób, które obserwuję na LinkedInie.
Karol
Możemy zrobić tak, że podeślecie mi linki, a my umieścimy je w notatkach do odcinka. Jeżeli macie kogoś wartego obserwacji, dodajmy to po prostu do notatek.
Jakub
Chciałbym jeszcze rozszerzyć trochę aspekt zastosowania AI w kontekście bankowości przy metaversie. Jeżeli weźmiemy pod uwagę, w jaki sposób AI może pomóc w stosowaniu metaverse w organizacjach, to przede wszystkim w dziedzinie takich kategorii jak text-to-image, text-to-3D-model, albo nawet text-to-metaverse. To jest chyba aspekt, który jest najbardziej rozwijany w ramach projektu prowadzonego przez NVIDIA, NVIDIA Omniverse. Istnieje tam pewna struktura danych, która się nazywa OpenUSD. Ona służy do standaryzacji modeli trójwymiarowych tak, żeby każdy mógł z nich korzystać. Ten standard jest podstawą w przypadku Nvidia Omniverse. Biorąc pod uwagę, że AI jest bardzo mocno rozwijane przez Nvidię – bo wiadomo, tworzą karty graficzne, GPU, które pozwalają szybko przetwarzać informacje i douczać modele językowe – może się okazać, że sztuczna inteligencja będzie pozwalała nam na tworzenie całych światów w przestrzeni wirtualnej za pomocą promptów.
Mówiąc o konkretnym przykładzie w gamingu, możemy powiedzieć wprost o Robloxie, gdzie za pomocą asystenta AI możemy dewelopować swój serwer za pomocą promptów. Możemy dodawać elementy na tym serwerze, więc to już funkcjonuje. Możemy projektować nasze rozgrywki, tworzyć nawet spersonalizowane doświadczenia dla uczestników. I to jest jeden z najważniejszych aspektów, które łączą sztuczną inteligencję, metaverse i dziedzinę bankowości. Czyli tworzenie rozwiązań, które będą pozwalać na personalizację treści i odbiór tej treści w indywidualny sposób, wytwarzając konkretne scenariusze generowane automatycznie dla konkretnej osoby, troszkę jak w życiu. Mamy własne doświadczenia, odczucia, interakcje. Jeżeli mówimy o metaversie i tworzeniu cyfrowych bliźniaków dowolnych aspektów naszej codzienności, to mówimy też o przenoszeniu doświadczeń do metaversu. Wtedy mówimy o bardzo mocnym zbliżeniu się do tej wizji idealnego metaverse, czyli życia cyfrowego. Ale oczywiście to jest bardzo daleka przyszłość, aczkolwiek dzięki AI może nawet niekoniecznie tak daleka.
Jacek
Ciekawe czasy przed nami.
Karol
Panowie.
Jacek
Dokładnie. Trudno przewidzieć, co nas czeka, ale mamy tyle do zrobienia z tym, co już jest dostępne. Oczywiście trzeba się zastanawiać, myśleć, może sięgać jeszcze bardziej po książki science fiction pisane chociażby przez Lema, żeby zobaczyć, jak ten świat może ewoluować, jak się na to przygotować, jakie są zagrożenia, ale też jakie są możliwości.
Karol
To też jest trochę tak, że żyjemy w swojej warszawskiej bańce.
Jacek
A to też prawda. Dlatego bardzo ważne są inicjatywy budowania świadomości, bo o tym chyba nie mówiliśmy, w małych i średnich przedsiębiorstwach. Wiem, że miałeś niedawno podcast na ten temat. My też myślimy o różnych działaniach w tym zakresie, żeby pobudzić wykorzystanie AI w biznesie w Polsce, bo patrząc na statystyki… Niedawno widziałem raport opublikowany przez Unię Europejską, że jesteśmy pod tym względem na przedostatnim miejscu w UE. Wydaje mi się, że oprócz myślenia o wielkich sprawach, o budowaniu wielkich modeli, o budowaniu suwerenności, musimy też nauczyć jak najwięcej firm korzystać z tych klocków, które już są dostępne. Wiem, że są różne inicjatywy i my też chcemy podejmować takie inicjatywy w tym zakresie.
Karol
Siejemy zatem ziarno i niech przynosi wspaniały owoc. Panowie, dziękuję serdecznie za rozmowę, dziękuję za spotkanie, dziękuję za wasze działania na nieznanych terenach i za wasze eksperymenty, które przynoszą czasami sukcesy, czasami porażki, ale dzięki którym uczycie się i rozwijacie ten rynek sektora bankowego. Dziękuję uprzejmie za spotkanie.
Jakub
Dziękuję ci bardzo za rozmowę. Budujmy mocne statki i wyruszajmy na szerokie wody.
Jacek
I niech AI będzie z nami wszystkimi.
Karol
Ku wielkiej sztucznej inteligencji. Amen.